1. Achtergrond en ernst van beregeningsverbod op de Veluwe en in Brabant

1.1 Droogterecords en neerslagtekort

Veel mensen merken dat het voorjaar dit jaar uitzonderlijk droog begon. Maart viel recorddroog uit, waardoor sloten en beken al vroeg leeg stonden. Ook in april bleef de neerslag achter bij het langjarig gemiddelde, en sindsdien is er geen noemenswaardige regen meer gevallen.

Bovendien stijgt de gemiddelde jaartemperatuur al jaren en neemt de frequentie van weersextremen toe. Volgens een rapport van Klimaatadaptatie Nederland steeg de gemiddelde temperatuur sinds 1901 met 1,9 °C. Dit versnelt verdamping en verkort de periode waarin neerslag de bodem bereikt.

1.2 Verdamping en grondwaterdalingen

Daarnaast speelt verdamping een grote rol. Bij warm weer verdampt dagelijks een groot deel van het resterende wateroppervlak. Daardoor daalt het grondwaterpeil sneller dan het kan aanvullen, ondanks een relatief natte winter.

Wij zien dat de voorsprong die waterschappen hadden opgebouwd in natte maanden al snel werd ingelopen. Als gevolg daarvan nemen waterschappen eerder dan gebruikelijk maatregelen om watervoorraden te beschermen.

2. Uitwerking van beregeningsverbod op de Veluwe

2.1 Maatregelen waterschap Vallei en Veluwe

Op 15 mei stelde waterschap Vallei en Veluwe een onttrekkingsverbod in voor oppervlaktewater in gebieden zonder aanvoermogelijkheid. Het verbod geldt ook voor onbepaalde tijd en raakt onder meer landbouw, groenonderhoud en sportclubs.

Volgens een woordvoerder is dit “relatief vroeg in het jaar” omdat eerdere jaren pas later maatregelen nodig waren. Vorig jaar en in 2023 bleef het juist nat genoeg om zonder verbod te werken.

2.2 Gevolgen voor sport en groenonderhoud

Sportverenigingen op de Veluwe mogen eveneens geen slootwater meer gebruiken voor beregening. Zij schakelen over op grondwater of reserveren regenwater in buffertanks. Zo blijven velden groen zonder overbelasting van het systeem.

Veel hoveniers en groenbeheerders onderzoeken gerichte irrigatietechnieken. Ze plaatsen sensoren om bodemvocht te meten en geven alleen water als de grond echt droog is. Dit beperkt onnodig watergebruik.

3. Beregeningsverbod in Brabant

3.1 Besluit beregeningsverbod waterschap Brabantse Delta

Waterschap Brabantse Delta voerde op 3 april al een onttrekkingsverbod in voor een deel van Noord-Brabant. Het verbod geldt nu voor een groot deel van het werkgebied en beschermt drinkwatervoorraden en natuurwater.

De waarnemend dijkgraaf meldde dat de voorsprong in grondwater in korte tijd verdween. Dat stelt daarna extra eisen aan het beheer van sloten en beken.

3.2 Impact op landbouw en tuinbouw van beregeningsverbod

Boeren geven aan dat grondwater een betrouwbaar alternatief is. Toch vraagt langdurige droogte om aanpassingen in teeltplanning en irrigatieroutines. De sloten staan droog, waardoor alleen bronnen worden benut.

Als er binnen veertien dagen geen neerslag valt, dreigt een situatie waarin grondwaterdruk stijgt en vergunningen opnieuw worden getoetst. Dit kan leiden tot extra beperkingen.

4. Alternatieven en oplossingen bij beregeningsverbod

4.1 Gebruik van grondwater en aanvoergebieden

Veel organisaties schakelen naar grondwater of inlaatgebieden met aanvoer vanuit randmeren en de IJssel. Deze varianten garanderen watervoorraad voor kritische behoefte.

Daarnaast stelt de Perceelwijzer App van Brabantse Delta gebruikers in staat om actuele informatie over onttrekkingszones in te zien. Zo stemt u uw beregening af op lokale uitzonderingen.

4.2 Technische innovatie in beregeningssystemen

Moderne irrigatiesystemen meten bodemvocht en sturen automatisch water. Dat voorkomt verspilling en zorgt voor optimale groeiomstandigheden.

Ook regenwateropvang in grote tanks wint terrein. Organisaties koppelen opvangsystemen aan computergestuurde irrigatie, zodat ze afwisselen tussen regenwater en grondwater.

5. Ecologische gevolgen van beregeningsverbod

5.1 Invloed op waterkwaliteit en biodiversiteit

Droogvallende beken en sloten leiden ook tot zuurstoftekort en hogere watertemperatuur. Dit stress vaak vispopulaties en amfibieën, met risico op sterfte.

Hogere watertemperatuur bevordert algenbloei, wat de waterkwaliteit verder aantast. Hierdoor verliezen plankton eters en eveneens andere organismen hun leefomgeving.

5.2 Verlies van veerkracht in bossen en natuurgebieden

Bossen op zandbodems ondervinden eveneens droogtestress. Dit maakt bomen vatbaarder voor ziekten en plagen. In heide en stuif zanden verschraalt de bodem en neemt vegetatie af.

We zien dat in de stuifzandgebieden op de Veluwe de biodiversiteit ook terugloopt. Planten en insecten die namelijk afhankelijk zijn van vochtige omstandigheden verdwijnen.

6. Praktische tips voor bedrijven en bewoners

6.1 Waterbesparende maatregelen

Installeer druppel irrigatie, vang regenwater op in tanks en hergebruik grijs water voor buitenruimte. Dit reduceert ook de druk op sloten en beken.

Plaats sensoren om bodemvocht te meten. Zo geeft u alleen water als dat écht nodig is en voorkomt u verspilling.

6.2 Communicatie en samenwerking met waterschap

Informeer uw waterschap vroegtijdig over geplande beregening. Vraag daarnaast altijd de meest recente kaarten op om uitzonderingen en inlaatgebieden te controleren.

Werk samen ook met buren en andere gebruikers om water delen. Gezamenlijke opslag of planning kan piekbelasting voorkomen.

7. Conclusie en vooruitblik

Het beregeningsverbod op de Veluwe en in Brabant benadrukt eveneens de urgentie van droogtebeheer. Maatregelen helpen om waterstanden te beschermen en ecologie te behouden. Met slimme alternatieven en vervolgens nauwe samenwerking tussen waterschappen, agrariërs en groenbeheerders minimaliseert u de impact. MarketingFuel volgt de ontwikkelingen en deelt praktische tips.